*ਨੋਟ:-ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਆਕਾਰ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਨਿਤਨੇਮ ਦੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਅਲੱਗ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਪਈ ਸਾਹਿਬ ਬਾਣੀ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਰਹਰਾਸਿ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਅਰਥ:- ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਿਥਵੀਆਂ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੋਣ ਤੇ, ਉਹ ਕਿਤੇ ਵੀ ਇਹਨਾਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ। ਪਰ ਕਰਤਾ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਸ ਨਾ ਦਿਸਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭੂ ਨੂੰ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸਾਰਾ ਛੰਦ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨੇ ਵਿਸਮਾਦ ਵਿੱਚ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ।ਉਸ ਅਫੁਰ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋਣ ਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮੇ, ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਅਚਾਨਕ ਅਨੁਭਵ ਹੋਣ ਲੱਗ ਜਾਣ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਇੰਜ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:-
ਅਰਥ:- ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ! ਕੀ ਤੇਰਾ ਸਥਾਨ ਸਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਤੇਰਾ ਸਰੂਪ ਕਿਸੇ ਵਾਸਨਾ ਨਾਲ ਭਿੱਜਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ !
ਅਰਥ:- ਕੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਕਰਨ ਨਾਲ ਵੀ, ਜੀਵ ਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਭਰਮ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਖ਼ਤਮ ਹੁੰਦਾ ?
ਅਰਥ:- ਕੀ ਜੇਕਰ ਤੂੰ ਤਿੰਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਭਿੱਜਣ ਤੋਂ ਰਹਿਤ ਹੈਂ, ਫਿਰ ਸੂਰਜ ਕਿਸ ਲਈ ਸੁਕਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ?
ਅਰਥ:- ਕੀ ਹੋਇਆ ਜੇਕਰ ਤੈਨੂੰ ਲੋਕ ਅਵਧੂਤ (detach) ਕਹਿ ਕੇ ਵਰਨਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਤੂੰ ਬਿਭੂਤੀ ਕਿਸ ਕਾਰਨ ਵਾਸਤੇ ਲਗਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ?
ਅਰਥ:- ਜੋ ਲੋਕ ਮਨ ਕਰਕੇ ਮੈਲ਼ੇ ਹਨ(ਭਾਵ:- ਮਨ ਕਰਕੇ ਸਭ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਹਨ l), ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੋਂ ਹੀਨ ਭਾਵ ਨੂੰ (inferiority complex) ਨੂੰ ਛੁਪਾਉਣ ਵਾਸਤੇ, ਬਾਹਰ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਭੇਸ ਨੂੰ ਧਾਰ ਕੇ, ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ l (ਤਾਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰਲੀ ਹੀਣਤਾ ਦਾ ਪਤਾ ਨਾ ਲੱਗ ਸਕੇ)l
ਪਉੜੀ ਦਾ ਇਹ ਸਿਰਲੇਖ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਪੰਕਤੀ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਗੁੱਝੇ ਰਾਜ਼ ਹਨ l ਇਹ ਪੰਕਤੀ ਬਹੁਤ ਭੇਤਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਿਅੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ l ਦਰਅਸਲ ਕਸਵੱਟੀ ਦੀ ਪਰਖ ਤੇ ਜੋ ਲੋਕ ਮਨ ਕਰਕੇ ਮੈਲ਼ੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰੋਂ ਵੀ ਮੈਲ਼ੇ ਹੀ ਦਿਸਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ l ਪਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਤੋਂ ਉਲਟ ਚੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ l ਜੋ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਹੈ l ਜੇਕਰ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੋਂ ਮੈਲ਼ਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ; ਬਾਹਰੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੈਲ਼ ਨੂੰ ਨਾ ਛੁਪਾਉਂਦਾ ਅਤੇ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਹਿੰਦਾ, ਤਾਂ ਕੁਦਰਤ ਉਸ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਹੋਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੌਕੇ ਦੇ ਦਿੰਦੀ l ਫਿਰ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸਰਲਤਾ, ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਹਲੀਮੀ ਆਦਿ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ, ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਯਾਦਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਵਸ ਸਕਦੀ ਸੀ l ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਖਾਉਣ ਵਾਸਤੇ, ਭੇਖ ਅਤੇ ਆਚਰਣ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਤੇ ਥੋਪ ਦਿੱਤਾ l ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸੁਧਰਨ ਵਾਸਤੇ, ਉਸ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਭ ਕੁੱਝ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣ ਕੇ ਬੈਠ ਗਿਆ lਇਸੇ ਕਰਕੇ ਐਸੇ ਮਨੁੱਖ ਦੀਨ-ਹੀਨ ; ਸ਼ੁੱਭ ਗੁਣਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਸਿਰਫ਼ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਠੇ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਕੇ, ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਅਕਸਰ ਆਪ ਨੇ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖੇ ਹੋਣਗੇ l ਉਹਨਾਂ ਅੰਦਰ ਕੀ-ਕੀ ਅਉਗੁਣ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੇ ਹੋਏ ਕਿਵੇਂ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ? ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਅਗਲੀਆਂ ਪੰਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬੜੇ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ l
ਅਰਥ:- ਹੇ ਪ੍ਰਭੂ ! ਜਿਸ ਸੁੱਖ ਵਿੱਚ ਤੇਰੀ ਯਾਦ; ਮਨ ਅੰਦਰੋਂ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਹ ਸੁੱਖ ਸਾਡੇ ਵਾਸਤੇ ਰੋਗ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਤੂੰ ਯਾਦ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਉਹੀ ਦੁੱਖ ਦਾਰੂ ਬਣ ਗਿਆ l
ਭਾਵ:- ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਸਹਿ ਲੈਣ ਕਾਰਨ, ਮਨੁੱਖ ਵਿੱਚ ਧੀਰਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ l ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਸਥਿਰਤਾ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੁਬਿਧਾ (ਦਵੰਦ) ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਥੋੜਾ-ਥੋੜਾ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ l ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਨਜ਼ਰ, ਸਦਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁੱਖ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਚੰਗੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੇ l ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸਾਰੀ ਸੋਚ ਸਰੀਰ ਉੱਪਰ ਕੇਂਦਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਮਨ ਨੂੰ ਦੇਖ ਅਤੇ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ l ਜੇਕਰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੁਖੀ ਮਨੁੱਖ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇ ਕਿ ਮੈਂ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਮਨ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੋ ਕੇ ; ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹਾਂ l ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੇ; ਜਿਵੇਂ ਅਸੀਂ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋਏ, ਕਿਸੇ ਫੁਰਨੇ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਏ l ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਹੀ ਰੂਪ ਹੋ ਜਾਣ ਨਾਲ, ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਘਟਨਾ ਘਟ ਸਕਦੀ ਹੈ l ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਤੱਪਸਿਆ ਕਰਨ ਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ l ਉਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਦੁੱਖ ਬਿਲਕੁਲ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਦਾ ਵਿਸਫੋਟ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ l ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅਨੰਦ ਸਰੂਪ ਨਿਰਾਕਾਰ ਪ੍ਰਭੂ ਵਿੱਚ, ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਵਾਸਤੇ ਲੀਨ ਹੋਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ l ਇਸੇ ਲਈ ਇਸ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਨੇ ਦਾਰੂ ਕਿਹਾ ਹੈ l ਅਗਰ ਇਹ ਘਟਨਾ ਨਾ ਵੀ ਘਟੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਜੇਕਰ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਦਾ ਢੰਗ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਧੀਰਜ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਗੁਣ ਹੈ l ਜੋ ਕਿ ਧਰਮ ਦੇ ਸਾਰੇ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੈ l
ਸੁੱਖ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ, ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਤੇ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ l ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ, ਧਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ l ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰੋਂ ਆਪ-ਭਾਵ ਗੁਆਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ l ਭਾਵ-ਅਸੀਂ ਮਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰੋਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚਲਾਕੀਆਂ-ਚੁਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ l ਮਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਸਾਰੇ ਔਗੁਣ ਮਨ ਅੰਦਰ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ l ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਔਗੁਣ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਰੋਗ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ l
ਅਰਥ:- ਜਿਸ ਹਿਰਦੇ ਘਰ ਅੰਦਰੋਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ l ਉਸ ਹਿਰਦੇ ਅੰਦਰ ਧਿਆਨ ਕਰਕੇ, ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਦੇ ਸੋਹਿਲੇ ਨੂੰ ਗਾਉਣਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਸਥਿਰ(ਸੁੰਨ) ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਹਿਰਦੇ ਅੰਦਰੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰੋ l
ਅਰਥ:-ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੇ ਨਿਰਭਉ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਾ ਸੋਹਿਲਾ ਗਾਉਣਾ ਕਰੋ l ਉਸ ਨਿਰਵਿਚਾਰ ਅਵਸਥਾ ਵਾਲੀ ਯਾਦ ਦੇ ਸੋਹਿਲੇ ਤੋਂ ਮੈਂ ਬਲਿਹਾਰ ਜਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਿਰਦੇ ਵਿੱਚ ਸਦਾ ਅਨੰਦ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ l ਇੱਥੇ ‘ਸੋਹਿਲਾ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ- ਅੱਖਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਉਸਤਤੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਹੈ l ਉੱਪਰ ਵਾਲੀ ਪੰਕਤੀ ਤੋਂ ਸੱਪਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਹ ਅਫੁਰ ਅਵਸਥਾ ਹੈ; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਭੂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਉਸ ਦੀ ਸਿਰਫ਼ ਯਾਦ ਮਾਤਰ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ l ਉਸੇ ਯਾਦ, ਲਿਵ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਲੱਗਭਗ ਹਰ ਇੱਕ ਜਗ੍ਹਾ ਸੋਹਿਲੇ ਸ਼ਬਦ ਨਾਲ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ l ਸੋਹਿਲੇ ਤੋਂ ਭਾਵ- ਉਹ ਅਨੰਦ, ਖੇੜਾ, ਉਤਸਵ ਜੋ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਵੇ l
ਗੁਰਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਣ ਨਾਲ ਮਨ ਅੰਦਰ ਇਕ ਚਾਅ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਆਨੰਦ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇਸ ਆਨੰਦ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਢਾਲ ਲਈਏ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਜਿਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਨੇ ਇਹ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। “ਅੰਮ੍ਰਿਤ-ਮਈ ਬਾਣੀਆਂ ਦਾ ਗੁਲਦਸਤਾ"ਵਿੱਚ; ਨਿਤਨੇਮ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਬਾਣੀਆਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਨੂੰ,ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਗੁਲਦਸਤੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਣ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਦਿਨ-ਚਰਿਆ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਵਿਕਾਸ, ਸੱਚਾਈ, ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਆਖਿਆ ਵਿੱਚ, ਤੁਸੀਂ ਹਰ ਇੱਕ ਬਾਣੀ ਦੇ ਅਰਥ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸਰਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਸਕੋਗੇ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਸਮਝਣਾ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਿਧਾਤਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਨੁਭਵ ਵਿਚ, ਅਸਲੀ (ਪ੍ਰੈਕਟੀਕਲ) ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਉਤਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? ਜਿਸ ਨਾਲ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰੁਖ਼ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮਾਰਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕੋਗੇ। ਇਸ " ਅੰਮ੍ਰਿਤ-ਮਈ ਬਾਣੀਆਂ ਦਾ ਗੁਲਦਸਤਾ" ਵਿਆਖਿਆ ਵਿੱਚ, ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਸਰਲ ਅਰਥਾਂ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਬਾਣੀ ਦੇ ਹਰ ਇੱਕ ਅਰਥ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ, ਅਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਪੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਅਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝ ਸਕਣ।ਬਾਣੀਆਂ ਦੀ ਇਹ ਵਿਆਖਿਆ, ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਇਕ ਨਵਾਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਤਮਿਕ ਸੁਨੇਹੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਜਾਪੁ ਸਾਹਿਬ - ਅੰਮ੍ਰਿਤ-ਮਈ ਬਾਣੀਆਂ ਦਾ ਗੁਲਦਸਤਾ ਵਿੱਚ ਜਾਪੁ ਸਾਹਿਬ ਬਾਣੀ ਅੰਦਰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਰਲ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੁਆਰਾ ਆਤਮ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਾਸਤੇ, ਪੁਰਾਤਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚਲੇ ਆ ਰਹੇ ਸੂਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਿਵੇਕਲੇ ਅਤੇ ਸਰਲ ਅੰਦਾਜ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਆਤਮਾ ਦੇ ਨਜਾਰਿਆ ਬਾਰੇ ਕਿਸ ਤਰਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸਮਾਦ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕਿਵੇਂ ਵਿਸਮਾਦਿਤ ਭਰੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਛੰਦਾਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਸੁਖਾਲੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਿਵੇਕਲੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸਵਯੇ - ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੀ ਇਸ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ, ਜੀਵਨ ਦੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਪਖੰਡ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੋਏ ਕਰਮਕਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਕੇ, ਕੇਵਲ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਬਾਰੇ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਅਨੰਦੁ ਸਾਹਿਬ - ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਸੁਰਤੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਚੱਲਣ ਵਾਸਤੇ, ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਢੰਗਾਂ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਜਿਨਾਂ ਤੇ ਚੱਲ ਕੇ ਉਸ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ ਦੇ ਅਨੰਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤੇ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਰਹਰਾਸਿ ਸਾਹਿਬ - ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ-ਅਲੱਗ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਗੁਲਦਸਤੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਉੱਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੋ ਵਾਂਗ, ਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਨਜਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਝਲਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਤਰੀਕਿਆ ਨਾਲ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਇਛਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਪਨਾਅ ਕੇ, ਆਤਮਿਕ ਅਨੰਦ ਦੀਆਂ ਝਲਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੋਹਿਲਾ - ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਥਾਰ ਸਹਿਤ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆਤਮਿਕ ਅਨੰਦ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਾਸਤੇ, ਰੱਬ ਦੇ ਪਿਆਰਿਆਂ ਦੀ ਸੰਗਤ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਮਨ ਉੱਪਰ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠ ਕੇ, ਉਸ ਅਫੁਰ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਅਸੀਂ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ (ਹੋਣਾ, ਕੌਸ਼ੀਅਸਨੈਸ) ਮਾਤਰ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ। ਉਸੇ ਅਵਸਥਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਇਸ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ, 'ਸੋਹਿਲਾ' ਸਿਰਲੇਖ ਹੇਠ ਵਰਨਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਮੰਜਲ ਹੈ।
Sukhmani Sehaj Gobind Gunn Naam Part-I
(Sukhmani Sahib Vyakhya)
Sukhmani Sehaj Gobind Gunn Naam Part-II
(Sukhmani Sahib Vyakhya)